Od Gaze do globalnog konflikta: kapitalistički rat i internacionalistička solidarnost

Gaza: Od genocidnog napada do masovnog raseljavanja i etničkog čišćenja

Više od 20 mjeseci, Izrael sprovodi neviđeni napad na palestinsko stanovništvo u Gazi. Rat koji Izrael vodi namjerno cilja civile, poprima genocidne razmjere i gotovo potpuno uništava infrastrukturu, domove, bolnice, škole i ljudske živote. To je dovelo do masovnog raseljavanja Palestinaca iz njihovih domova, sa krajnjim ciljem etničkog čišćenja kako bi se omogućilo širenje naselja u skladu s vizijom uspostavljanja “Velikog Izraela”. Istovremeno, izraelske vojne operacije u Gazi i širem regionu (Liban, Sirija, Iran) služe kao predvodnica za “zapadni” imperijalistički blok u preoblikovanju odnosa moći i nametanju novog poretka na Bliskom istoku, direktno povezanog sa širim sukobom između imperijalističkih blokova. Očigledno, ove vojne operacije su donijele plodove, slabeći Hezbolah u Libanu, doprinoseći padu Asada, smanjujući ruski uticaj u Siriji i zadajući velike udarce Iranu.

Širenje rata na Bliskom istoku: Kapitalistička kriza i imperijalističko rivalstvo

Ovo širenje rata na Bliskom istoku, uz aktivnu podršku SAD-a i njihovo direktno učešće u vojnom sukobu, označava kvalitativnu eskalaciju. Opasnost od šireg regionalnog, a možda i globalnog rata sada je realnija nego ikad, što potvrđuje kontinuirani rat između Ukrajine i Rusije, rastuće napetosti u Južnom kineskom moru između Kine i Tajvana, sukob između Pakistana i Indije, brzo naoružavanje evropskih zemalja i pokušaj jačanja militarizma i militarizacije društva širom svijeta. Kapitalistička kriza podstiče pojačano međudržavno rivalstvo i eskalaciju vojnih sukoba. Rat predstavlja “kreativno uništenje” i mehanizam za prevazilaženje stagnacije i reprodukciju kapitalističke dominacije, između ostalog, kroz nasilno čišćenje viška proletarijata.

Palestinci Gaze kao višak proletarijata i višestruki aspekti anti-palestinskog rasizma

Ovo precizno opisuje stanje ogromne većine palestinskog stanovništva Gaze. U 1980-ima, gotovo 45% stanovništva Gaze radilo je u Izraelu na slabo plaćenim poslovima bez radnih prava. Potpuno lišeni zaštite koju ima izraelska radnička klasa, Palestinci su služili kao rezerva jeftine radne snage. Tokom 1990-ih, palestinske radnike sve više su zamjenjivali migranti iz Tajlanda, Filipina i Rumunije, koji danas predstavljaju najeksploatisaniju radnu snagu u Izraelu, često zarađujući čak i manje nego što su Palestinci zarađivali. Od 2007. godine, sa potpunom blokadom Gaze od strane Izraela i Egipta i uspostavom režima opsade, sve do 7. oktobra 2023. godine, broj stanovnika Gaze koji rade u Izraelu smanjen je na samo 1% populacije. Ekonomija Gaze pretrpjela je ogromnu štetu, sa uvozom i izvozom koji se odvijaju samo ilegalno kroz tunele na egipatskoj granici, što je dovelo do stope nezaposlenosti od oko 50% i gotovo polovine stanovništva Gaze čije preživljavanje zavisi isključivo od programa humanitarne pomoći. Jasno je da ovo stanovništvo predstavlja potpuno potrošni višak proletarijata iz perspektive izraelske ekonomije i sprovođenja “nacionalne čistoće” u regiji. To je podstaklo ekstremni rasizam protiv palestinskog stanovništva Gaze unutar izraelskog društva, dosežući tačku dehumanizacije. Palestinci su označeni kao “ljudske životinje”, a čak je i izraelski predsjednik, povezan sa Laburističkom partijom, izjavio da u Gazi “nema nevinih”. Ova nacionalistička državna ideologija dodatno legitimiše masakr i rat unutar izraelskog društva, konstruiše obrambeni narativ koji izraelska država treba kako bi opravdala vojnu agresiju u Gazi i artikulisala izraelske teritorijalne ekspanzionističke ambicije.

Međutim, anti-palestinski rasizam takođe postoji u mnogim arapskim zemljama. Većina palestinskih izbjeglica ostaje bez dokumenata i bez državljanstva u susjednim arapskim državama, često zatvorena unutar izbjegličkih kampova bez slobode kretanja. Tretiraju se kao stranci, kao teret za lokalnu ekonomiju i kao “strano tijelo” u odnosu na lokalno stanovništvo, kao što je to danas slučaj sa izbjeglicama širom svijeta koje služe kao žrtveni jarci za društvene probleme. Nadalje, smatraju se destabilišućom snagom, sa politički radikalizovanim segmentima palestinskih izbjeglica koji su se istorijski uključivali u oružane sukobe s državnim vlastima (npr. “Crni septembar” u Jordanu), učestvovali u građanskom ratu u Libanu i podržavali Irak tokom invazije na Kuvajt, što je rezultiralo raseljavanjem 300,000 do 400,000 Palestinaca iz Kuvajta nakon 1991. godine i strožim migracijskim ograničenjima u drugim zalivskim državama. Arapske države dosljedno tretiraju palestinski proletarijat kao pijune na diplomatskoj i vojnoj šahovskoj ploči Bliskog istoka, a ne kao ljudska bića.

U Evropi i, šire, u “zapadnom” svijetu, anti-palestinski rasizam je posljednjih godina pojačan kao verzija šireg rasizma prema muslimanima, koji je sistematski promovisan posljednjih godina kako od strane krajnje desnih teorija “velike zamjene”, tako i moralne panike koju podstiču vlade – bilo socijaldemokratske ili desničarske – prema ulasku muslimana na Zapad. Nezadovoljstvo zbog pada životnog standarda tako se kanališe prema najranjivijim segmentima naše klase, preusmjeravajući bijes sa kapitalističkih društvenih odnosa. Izrael se u ovim odvratnim rasističkim narativima prikazuje kao bedem “zapadne civilizacije” protiv “islamskog varvarstva”. Ovo se čini paradoksalnim obzirom na to da krajnje desna retorika koja planove “zamjene stanovništva” pripisuje “globalnoj eliti” strukturalno ima antisemitski karakter. Nasuprot tome, solidarnosti sa Palestincima, koja je takođe rasla unutar najprogresivnijih društvenih grupa, često nedostaje klasnog sadržaja i artikuliše se na osnovu reakcionarne mitologije o revolucionarnom karakteru Hamasa i njegovih savezničkih organizacija, koje u stvarnosti predstavljaju nacionalističke i kapitalističke politike ugnjetavanja, često usko povezane sa državnom religijskom ideologijom. Vidimo da se ova pozicija još više razvija uz otvorenu podršku država poput Irana i Rusije, tj. uz podršku jednog od imperijalističkih kampova. Što se tiče Hamasa, nema sumnje da je to politički i vojni kadar dijela palestinske vladajuće klase koji je vršio vlast u Gazi. Kao takav, učestvovao je u eksploataciji palestinskog proletarijata i kao radne snage – kroz nametanje poreza i carina na trgovinu koja se odvijala kroz tunele – i kroz izvlačenje prihoda iz upravljanja “humanitarnom pomoći” za potrebe stanovništva i finansijske podrške iz Irana i Katara. Hamas i sa njim povezane organizacije imaju monopol na nasilje i oružje, nasuprot bilo kakvom obliku klasne revolucionarne borbe. Sa druge strane, ogromna većina stanovništva Gaze ostaje potrošni višak proletarijata – topovsko meso.

Hamas i zamka “antiimperijalističkog” kampizma

Na toj osnovi, napad Hamasa i njegovih saradnika na Izrael 7. oktobra bio je ratni čin onoga što je do tada bila de facto državna vlast u Gazi. Nije to bio čin otpora nekog pokreta, niti je imao proleterski ili revolucionarni karakter. Niti može poslužiti kao model ili kompas za proletarske borbe. Njegov primarni cilj bio je preokrenuti situaciju koja se oblikovala pod uticajem Abrahamovih sporazuma i promijeniti geopolitičku ravnotežu na Bliskom istoku. Sekundarno, privremeno je poslužio za rješavanje unutrašnje krize legitimiteta Hamasa u Gazi – što su pokazale nedavne masovne demonstracije protiv Hamasa. Sa obzirom na ishod, tj. potpuno gnusni odgovor izraelske države, napad nije služio – niti je mogao služiti – interesima i potrebama palestinskog stanovništva, koje je već živjelo u uslovima aparthejda i raseljavanja od strane izraelske države. Iako u mnogo manjem obimu, kao i svaka državna vojna akcija, napad je podjednako ciljao na vojne i nevojne ciljeve i pokušao terorisati stanovništvo neprijatelja. Međutim, brojanje leševa i upoređivanje masakra strano je bilo kojoj proleterskoj perspektivi. Ogromna većina onih koji su poginuli u kapitalističkom ratu su naši mrtvi.

Grčka na strani Izraela: Ekonomski interesi i geopolitička rivalstva

Kao što je pomenuto, rat u Gazi dio je šireg imperijalističkog sukoba. Grčka država nas već duboko uvlači u ovaj sukob, povećavajući vojnu potrošnju, pružajući logističke kapacitete i aktivno sudjelujući u borbenim planovima “zapadnog” bloka. Sa jedne strane, postoje neposredni ekonomski razlozi zašto grčka vlada podržava Izrael: saradnja između grčkog i izraelskog kapitala od naoružanja (INTRACOM Defense) do nekretnina i od projekta međusobnog povezivanja električne energije između Grčke, Kipra i Izraela do mnogih drugih sektorskih saradnji. Još važniji je savez između Grčke i Izraela protiv rastuće geopolitičke moći Turske. U tom kontekstu, formiran je neformalni front Grčka-Kipar-Izrael sa zajedničkim vojnim vježbama, (neuspjelim) planovima za izgradnju gasovoda (EastMed) koji bi zaobišao ruske distributivne mreže, razmjenom informacija, diplomatskom koordinacijom oko definisanja ekskluzivnih ekonomskih zona itd. Sa druge strane, postoji širi kontekst takmičenja između “zapadnog” i takozvanog “evroazijskog” imperijalističkog bloka. To uključuje plan povezivanja Indije, Bliskog istoka i Evrope (IMEC), koji će zaobići morske rute poput Sueckog kanala, moreuza Bab el-Mandeb i potencijalno čak i Ormuskog moreuza, uklanjajući geopolitičku moć država koje ih trenutno kontrolišu. Ovaj plan podržavaju SAD, EU, Saudijska Arabija, UAE i Indija. Čak i ako ovaj plan ne uspije, kao što je često slučaj sa takvim planovima, to je metoda vršenja geopolitičkog uticaja na uključene strane.

Od krize “globalizacije” do državnog kapitalizma i ratne ekonomije

Podrška Grčke Izraelu nije samo povezana sa neposrednim ekonomskim interesima grčkog kapitala ili neposrednim geopolitičkim interesima grčke države, već odražava i šire promjene kako u globalnom sistemu kapitalističkih nacionalnih država, tako i režimima akumulacije unutar ekonomski naprednijih nacionalnih društvenih formacija. Kapitalistička kriza od 2008. godine pa nadalje takođe je bila kriza modela “globalizacije”, što je jasno iz ponovnog uvođenja protekcionizma, sa nametanjem i povećanjem carina na međunarodnu trgovinu. Ova nova era protekcionizma poklapa se sa povećanom državnom intervencijom, signalizirajući pojavu novog oblika “državnog kapitalizma” kojeg karakterišu ratna ekonomija i značajna ulaganja iz takozvanih “nacionalnih investicionih fondova” (“sovereign wealth funds”) koji su posljednjih godina enormno porasli. Velike sile razvijaju sisteme planiranja usmjerene na jačanje svoje ekonomske i vojne moći, zamjenjujući tržišno regulisane globalne ekonomske veze i inaugurišući novu fazu kapitalističke reprodukcije.

To je takođe osnova za intenziviranje imperijalističkog rivalstva i vojnih sukoba za obezbjeđivanje zemlje, resursa i radne snage. To je takođe razlog za međustranački konsenzus u Grčkoj (osim Komunističke partije Grčke, KKE) o povećanju vojne potrošnje u okviru programa ReArm Europe. Glavni blokovi u novoj eskalaciji sukoba oko sirovina, tržišta, tehnološkog vodstva, sfera uticaja i kulturne hegemonije su, sa jedne strane, SAD kao postojeća hegemonistička sila i, sa druge strane, Kina kao rastuća imperijalistička sila sa ambicijama za globalnu hegemoniju. SAD podržavaju velike sile EU, Japan, Ujedinjeno Kraljevstvo i Australija, zajedno sa Izraelom i Saudijskom Arabijom; nasuprot njima, uz Kinu su Rusija, Bjelorusija, Iran i Sjeverna Koreja. Ostale moćne zemlje “globalnog juga” – Indija, Brazil, Indonezija i Južna Afrika – još se nisu definitivno svrstale uz bilo koji blok. U ovom sukobu, Grčka se svrstava uz “zapadni” imperijalistički blok i podržava ga. Nadalje, kroz svoje učestvovanje u ovom sukobu, Grčka nastoji poboljšati svoju regionalnu poziciju i moć, npr. kroz moguće uspostavljanje veće ekskluzivne ekonomske zone, što potvrđuje prisustvo ratnih brodova u Libijskom moru. Naravno, ove formacije nisu monolitne i ne isključuju saradnju između zemalja koje pripadaju različitim blokovima. Uostalom, to su “neprijateljska braća”: konkurencija ne isključuje saradnju, koja može biti praćena oružanim sukobom.

Protiv “kampizma”: internacionalistički klasni odgovor na kapitalistički rat

Ako se sada svim mogućim sredstvima ne odupremo ovoj eskalirajućoj ratnoj situaciji, uskoro ćemo se naći pritisnuti uza zid. Iz perspektive proleterskih interesa, ne postoje “pravedni” ili “odbrambeni” ratovi. Takve razlike su mistifikacija koja prikriva sukob između nacionalnih kapitala i imperijalističkih blokova za kontrolu nad kapitalom i robnim tržištima, sferama uticaja i jeftinom radnom snagom. Svaka strana uključena u rat prikazuje svoju ulogu kao “odbrambenu” i “pravednu”. Pobjeda slabije države čini je jačom, i, kako je istorijsko iskustvo pokazalo, ponovo pokreće začarani krug. Poraz jače državne sile nužno znači jačanje suprotne nacionalne države i okupljanje stanovništva oko nje. Svaki otpor zasnovan na klasi mora biti slomljen kako bi se osigurali društveni mir i nacionalno jedinstvo.

U prošlosti, podrška “slabim” nacionalizmima i njihovim državama bila je prikrivena jačanjem takozvanog socijalističkog kampa. Danas, kada taj izgovor više ne postoji, kritika kapitalizma je napuštena u korist kulturnih razlika između zapada i istoka ili sjevera i juga, kako to proklamuje savremena “antikolonijalna” ideologija i politika identiteta. Ova razlika je očigledno iracionalna, mitska i reakcionarna jer je kapitalizam univerzalni i globalni sistem: “[on] je cijelu planetu pretvorio u svoje polje djelovanja” iako religijska, etnička i nacionalna ugnjetavanja očigledno još uvijek postoje i nisu “privilegija” specifičnih država. Stara spektakularna pseudo-dihotomija kapitalizma naspram “socijalizma” zamijenjena je novom, lišenom bilo kakvog pretvaranja o socijalnoj emancipaciji, kao što pokazuje “antiimperijalistička” podrška Iranu, Rusiji ili Kini, osim za prizivanje isprazne “teorije o fazama”. Podrška jednom imperijalističkom kampu, ili kampizam, inherentna je antiimperijalističkoj ideologiji jer je njena odozgo-na-dole analiza fokusirana na sukobe između država, a ne na proletarsku perspektivu ukorijenjenu u globalnom sukobu između kapitala i proletarijata. Podrška snagama “druge strane” i nacionalnooslobodilačkim pokretima povezanim sa njima ne može čak ni dovesti do svrgavanja imperijalizma koji je inherentan kapitalizmu. Objektivno, politička pozicija podrške jednom imperijalističkom kampu otvara put široj militarizaciji društva i kapitalističkom ratu. Antiimperijalisti čak idu toliko daleko da podržavaju nuklearne programe navodno “slabih država”, što može dovesti do kulminacije kapitalističkog rata i totalnog uništenja.

Jedini izlaz iz spirale ratovanja jeste proleterska internacionalistička akcija sa jasnim antikapitalističkim karakterom. Odbijamo biti saučesnici bilo koje vojske ili države. Nećemo podržavati nijedan od zaraćenih tabora. Jedino rješenje protiv rata jeste autonomno klasno organizovanje borbe protiv kapitala i države u našoj zemlji i praktična podrška onima koji odbijaju vojnu službu. To je takođe podrška dezerterima i prigovaračima savjesti na “drugoj strani” kao i praktična solidarnost sa političkim i društvenim kolektivima koji se bore protiv kapitalističkog rata u Rusiji, Ukrajini, Izraelu, Palestini, Iranu i svugdje. Umjesto takve prakse, koja je minimalni neophodni uslov da ne postanemo topovsko meso za kapital, svjedoci smo neprihvatljivih kleveta o “kolaboracionizmu” i “nacionalnoj izdaji” koji se u nekim radikalnim prostorima reprodukuju protiv anarhističkih i komunističkih drugova i dugarica, i, šire, klasnih radničkih kolektiva (npr. u Iranu).

Upravo u ovom kontekstu, moramo izraziti našu solidarnost sa – priznajemo, malobrojnim – prigovaračima savjesti u Izraelu, kao i sa onim snagama unutar Izraela koje se opiru genocidu koji se sprovodi u Gazi. Čak i u državi poput Izraela, gdje se militaristička ideologija promoviše tako snažno i na toliko mnogo nivoa, uvijek će biti glasova koji joj se protive. Glasova koji će probiti vojni dogmatizam koji se provomivše kroz obaveznu, univerzalnu regrutaciju, kao i kroz monologe spektakla koji normalizuje lik “herojskog vojnika” kroz izraelsku masovnu kulturu. Identifikovanje cjelokupnog stanovništva sa njegovom državom je lažno, kao što pokazuje činjenica da se 100,000 rezervista nije odazvalo na dužnost nakon što je država Izrael prekršila prekid vatre. Treba se suočavati sa nacionalističkom mržnjom prema stanovnicima Izraela kada se takvi incidenti dogode. Logika neselektivnih napada na izraelske turiste je rasistička jer pripisuje kolektivnu odgovornost cjelokupnom stanovništvu, dok podriva već slabu struju protivljenja ratu unutar Izraela.

Protivimo se kapitalističkom ratu i bilo kakvom učešću grčke države u njemu, protivimo se militarizaciji društva i povećanju vojne potrošnje koja se dešava na uštrb društvene plate. Borimo se za stvaranje internacionalističkog proleterskog pokreta koji se ne pokorava nacionalnim interesima, državi i kapitalu, izražavajući praktičnu solidarnost sa proleterskim, političkim – komunističkim i anarhističkim – kolektivima koji se bore u ratom pogođenim zemljama. Naš cilj je izgradnja veza i komunikacije sa internacionalističkim proleterima i proleterkama. Samo kroz globalno jedinstvo proletarijata možemo srušiti ovo varvarstvo nametnuto od strane država i kapitala. Ne smijemo dozvoliti da budemo satjerani u ćošak, već moramo okončati kapitalistički rat boreći se protiv onih koji ga izazivaju. Naš rat nije ni nacionalni ni religijski, već socijalni, antidržavni klasni rat.

Antiratna internacionalistička skupština (Αντιπολεμική Διεθνιστική Συνέλευση, From Gaza to Global Conflict: Capitalist War and Internationalist Solidarity)